Presikhaaf is rijk aan geschiedenis. Bep Boerboom pleit er al jaren voor om dit zichtbaar te maken in de wijk. De eerste informatie borden staan nu eindelijk in het park.
De geschiedenis in het kort
Op het gebied waar Presikhaaf I is gebouwd, hadden sinds 893 de monniken van de Sint Salvatorabdij een groot stuk landbouwgrond met boerderij in bezit, wat later tegen betaling in gebruik kwam: landgoed Presikhaaf, aangemerkt als het oudste aanzienlijke buitenverblijf in de omgeving van Arnhem.
Even verderop stond van 1428 tot 1591 Vrouwenklooster Bethanië, op wat nu de weide naast de Stadsboerderij is. Tientallen vrouwen woonden hier en wijdden hun leven aan bidden, zingen, het kopiëren en illustreren van boeken.
Later werd het terrein van het Bethaniënklooster bij landgoed Presikhaaf betrokken. De grond was eerst eigendom van de Graaf van Gelre en vanaf de 14e eeuw van familie Van Presichave, bekend door de burgemeesters die zij voortbracht: landgoed, wijk en park danken hun naam aan deze familie.
Op het landgoed stonden later meerdere landhuizen en – ondertussen gesplitst door de aanleg van de spoorlijn – hotels op wat nu park Sacre Coeur is. De meeste mensen zullen weten dat ongeveer de laatste functie van Landhuis Presikhaaf tot en met WOII een opleidingsinstituut voor de taal Esperanto was.
Niet alleen een achterstandswijk
In het T-huis in park Presikhaaf vertelt Bep Boerboom over haar interesse in de rijke historie van de wijk waar zij sinds haar jeugd leeft. ‘Presikhaaf I is gewoon op een landgoed gebouwd!’ en ze wijst om zich heen, ‘Kijk eens hier: is dit een mooi gebied, ja of nee?!’
Sinds de jaren 90 van de vorige eeuw is Bep betrokken bij het wijkwerk en sinds 2012 broedt ze op een plan om de historie van de wijk te visualiseren. De aanvraag voor aan aantal informatieve borden in het park om voorbijgangers op de historische waarde van de plek te wijzen, stamt uit dat jaar. Waarom is Bep zo volhardend? ‘Mensen moeten weten waar ze wonen. Presikhaaf is veel meer dan een aandachtswijk.’
Veel energieën
Bep heeft plannen genoeg. Samen met de stadsarcheoloog en ambtenaren, is er wel eens nagedacht over bijvoorbeeld grondonderzoek. ‘Er zullen ondertussen technieken genoeg zijn om fundamenten van dat klooster te vinden.’ Een grondonderzoek is nog niet gerealiseerd. Bep oefende wel invloed uit op de ontwikkeling van de zogenaamde ecozone aan het spoor.
In 2017 zijn scherven uit de ijzertijd opgegraven waaruit afgeleid kan worden dat er toen al bewoning was in het huidige Presikhaaf 1. ‘Dat is vóór Christus! Hoe meer er naar boven komt, hoe meer je wilt weten.’ In 2012 werd een kookpotje / drinkbeker aan de Ruitenberglaan opgegraven, waarschijnlijk behorend bij een bijgebouw van het klooster. ‘Daarvan is een replica gemaakt dat wij graag in het T-huis tentoon willen stellen om de historische waarde met meer mensen te kunnen delen.’
Ondertussen was er eerder al een groen gebied gerealiseerd tussen de Eemslaan en de Maaslaan. Bep ziet een groene erfgoed route voor zich langs allerlei prachtige plekken die uitkomen in het park. Andere energieën komen uit aangrenzende wijk Plattenburg, waar Loes Nierop en nieuwkomer Hubert Slings óók interesse hebben voor het erfgoed van hun wijk.
Hoewel het opknappen van het spoorviaduct bij station Presikhaaf eerder aan de kant werd geschoven, heeft ondertussen provincie Gelderland geld beschikbaar gesteld voor een creatieve opknapbeurt er van. De Verfbrigade ontwierp een uitsnede van een Arnhemse landkaart uit 1874. Deze laat het gebied van Plattenburg en Presikhaaf zien: herkenning, maar ook vervreemding, want beide wijken zagen er nog totaal anders uit. Samen wordt er dus gewerkt aan een integraal erfgoedplan Presikhaaf-Plattenburg.
Een lange weg afgelegd
Maar die informatieborden stonden er nog steeds niet. Hoe komt dat? ‘Het liep telkens spaak op het stadhuis, de communicatie vice versa liep niet zo goed…’ verzucht Bep. Zij was onderweg Praktische Zaken in Arnhem (stadskrachtarnhem.nl) tegen gekomen en adviseur Rob van Sprang liep met Bep mee. Rob: ‘Ik heb ondersteund om de volgorde te veranderen. Als dat viaduct een markering van een route wordt, dan moeten die informatieborden daar onderdeel van zijn en is plaatsing zelfs urgent.’ Het werd weer bespreekbaar en Rob liep een paar keer om de initiatieven en geldschieters heen. De betreffende ambtenaar erkende: ‘Dat moeten we als gemeente echt anders, beter, doen…’ en na 8 jaar en 9 maanden later was het dan eindelijk zover.
Op 17 juni 2021 kwam boswachter Jan Floor (rechts op de hoofdfoto) met een volgeladen bedrijfsauto, collega en een schop naar park Presikhaaf, in aanwezigheid van óók Piet Schreuder (96 jaar oud! Hij schreef in 2012 het boek ‘Presikhaaf, het verhaal van een landgoed’ en was blij dit nog mee te mogen maken) en daar waren ze: twee informatieve borden die verwijzen naar de geschiedenis van de plek. Op de borden staan ook QR codes die je met de camera op de smartphone direct sturen naar Mijn Gelderland over het Bethanie klooster en over Landgoed Presikhaaf.
Bijna negen jaar dus, heeft Bep moeten wachten vanaf haar plan, haar aanvraag en de werkelijke plaatsing. We moeten haar in de armen knijpen. ‘Staan ze d’r nou écht?’ vraagt ze zich af. Ja, ze staan er echt. Nu heeft Bep weer zin in verder plannen afmaken.
Bronnen: buitenplaatseninnederland.nl – mijngelderland.nl
