Auteursrecht: zo zit dat voor jouw wijkkrant

Je weet wel dat je niet zomaar een foto of tekst van iemand anders mag gebruiken in jouw wijkkrant of -blad. Maar wat mag precies wel of niet? En hoe zit het met jouw teksten? Jaap Kronenberg van de AdviesBrigade legt uit hoe het zit met auteursrecht.

Wat is auteursrecht of copyright precies?

In juridische termen is auteursrecht: het exclusief recht van de maker van een werk om dat werk openbaar te maken, te bewerken en te kopiëren.

Wat is een werk en wie is de maker?

Bij een werk kun je denken aan tekst, foto of film. Maar ook aan software, een huisstijl of muziekstuk. De maker is degene die de creatieve prestatie heeft verricht om het werk te maken. Dus de schrijver van het artikel of de fotograaf van de foto.

Auteursrecht ligt altijd bij de maker

Maak jij een foto of schrijf je een tekst? Dan ben jij automatisch degene met het auteursrecht. Dit gaat vanzelf en je hoeft hiervoor niets te doen. Pas 70 jaar na jouw dood is jouw foto of tekst weer rechtenvrij.

Auteursrecht hebben, overdragen en een licentie

Als jij het auteursrecht hebt, dan mag jij bepalen of jouw tekst of foto openbaar gemaakt mag worden, bewerkt of gekopieerd mag worden. Je kunt ook:

jouw rechten overdragen aan iemand anders. Dit moet via een notariële akte.
iemand anders een gebruiksrecht geven via een licentie. Dit is veel gebruikelijker. Wees wel specifiek. Geef duidelijk aan wat diegene met jouw tekst of foto mag doen, bijvoorbeeld: eenmalig een foto gebruiken op StadskrachtArnhem.nl bij een artikel over auteursrecht.

Wil jij een tekst of foto van iemand anders gebruiken?

Als de foto of tekst van iemand anders is, dan ligt het auteursrecht bij die andere persoon. Je mag de foto of tekst van een ander niet zomaar gebruiken voor jouw wijkkrant of -blad. Je moet haar/hem om toestemming vragen (de licentie). Dit mag mondeling, maar het is verstandig om het schriftelijk (e-mail) vast te leggen. Zo kun jij bewijzen dat je toestemming hebt. En daarmee voorkom je later mogelijke problemen.

Mag je wel citeren?

Citeren is het overnemen van een (deel van een) werk van een ander. In principe mag dat niet, tenzij dit noodzakelijk is:

om iemands werk of reactie te bespreken
of om commentaar te geven

Vermeld altijd duidelijk wie je citeert en wat de bron is. Gebruik bij het citeren van teksten
ook aanhalingstekens.

Hoe zit het dan met ingezonden brieven en foto’s? En persberichten?

Deze worden naar jouw wijkkrant of -blad ingestuurd en daarmee wordt indirect een gebruiksrecht (licentie) gegeven. Let op: er kan wel bij staan dat je een foto alleen mag gebruiken als je de naam van de fotograaf noemt. En soms staat er dat je een tekst niet mag aanpassen.

Tip: zet het in je colofon

Wil je problemen voorkomen? Zet dan in het colofon dat iemand bij het insturen van foto’s en teksten een licentie geeft aan de redactie om de foto’s en teksten te gebruiken in jouw wijkkrant of -blad. En dat je het recht hebt om die tekst te bewerken. Ga hier wel respectvol mee om. Wie een persbericht instuurt, weet dat hierin geknipt kan worden. Bij twijfel kun je het herschreven stuk ook altijd nog even voorleggen aan degene die het instuurde.

Rechtenvrije foto’s, altijd goed opletten

Op internet worden via verschillende sites rechtenvrije foto’s aangeboden. Let op: foto’s zijn nooit helemaal rechtenvrij. Dus je moet altijd de voorwaarden van de site lezen (‘terms and conditions’). Kijk ook bij de foto of er sprake is van voorbehouden rechten. Beeldbanken als Pixabay, Pexels en Unsplash bieden foto’s aan die je mag gebruiken voor:

gratis downloaden/gebruiken/kopiëren/bewerken voor (niet-)commerciële doeleinden, vaak zonder naamsvermelding van de fotograaf.

Maar, wat niet mag is:

de afbeelding doorverkopen

immoreel of ongeoorloofd gebruik van de foto/misleidend gebruik, bijvoorbeeld dat jij je voordoet als iemand op de foto of doet alsof jij de foto hebt gemaakt

Staat iemand herkenbaar op de foto? Dan heeft diegene een portretrecht en privacyrecht. Het moet duidelijk zijn dat die persoon toestemming heeft gegeven voor gebruik van haar/zijn portret.