Met je voeten in de koffieprut? – Het Eetbare Landschap van Voedselbos Elderveld

Maak kennis met bevlogen Arnhemmers die met hun initiatief de stad een stukje mooier maken! Stadskracht-medewerker Hanneke ging met hen in gesprek. Laat je inspireren! Ook jouw idee kan het verschil maken.

Een berg houtsnippers, een doos met luzernezaad, koffievliesjes en een tiental enthousiaste vrijwilligers. In de Arnhemse wijk Elderveld is een bijzonder project aan de gang: het Voedselbos Elderveld.

Dit initiatief, dat in totaal zo’n vier hectare beslaat, transformeert een voormalig braakliggend terrein in een vruchtbaar en eetbaar landschap, waar je koel kunt vertoeven, veel over de natuur kunt leren, mensen kunt ontmoeten en overal lekkere dingen kunt oogsten en plukken. Daan van der Linde, een van de initiatiefnemers, vertelt: ‘We beginnen met de paadjes’, want wat op het eerste gezicht nog een lege akker lijkt, belooft een bijna ondoordringbaar gebied te worden.

De eerste vruchten

Bij aankomst stellen de vrijwilligers zich meteen aan me voor. Even kijk ik om me heen waar het voedselbos nu eigenlijk precies begint. Al snel wijst Daan me op details en voor even mag ik door zijn bril kijken. ‘Kijk, daar is een haag in aanbouw met tien verschillende struiksoorten. Met kamperfoelie voor de vlinders.’

Volgens een oude techniek worden de takjes ingesneden en naar beneden geleid voor een ondoordringbare vlechtheg. Al vertellend neemt hij me mee over het terrein, en ik begin steeds meer te zien. Laag bij de grond zijn de eerste aardbeien al zichtbaar. Ik krijg bessen aangeboden. Nog een tikje zuur, maar wel puur! ‘Komende herfst planten we fruit- en notenbomen. En door wethouder Marco van de Wel is al een walnotenboom geplant.’

Een Groen Alternatief

Ook achter de schermen lijkt alles goed te zijn geregeld. De initiatiefgroep bestaat niet alleen uit mensen met groene vingers, maar ook uit boekenlezers en mensen met een goed netwerk. Af en toe komt een specialist op bezoek om de groep van advies te voorzien. Het idee ontstond zo’n drie jaar geleden, toen de aangrenzende buurtbewoners zich verzetten tegen de aanleg van zonnepanelen op de akker. Een actieve werkgroep stelde een alternatief voor: een voedselbos, waarmee een natuurlijke en eetbare omgeving wordt aangelegd. 
Met een doordacht plan en uitgebreide tekeningen werd het voorstel voorgelegd aan het gemeentelijke ‘initiatievenberaad’. Ook de coördinator Stadslandbouw werd betrokken. Snel ging het niet. ‘Regelgeving en vergunningen kosten behoorlijk wat tijd’, vertelt Daan, ‘maar het is mooi en leerzaam om het hele proces mee te kunnen maken.’ Dankzij een startbudget van de gemeente konden de eerste stappen gezet worden.

Samenwerking en Educatie

Inmiddels wordt het voedselbos niet alleen gezien als een plek om voedsel te verbouwen, maar ook als sociaal en educatief centrum. Een voedselbos kan niet ontstaan zonder voedsel voor de geest. ‘En het is een enorme sociale verbinder’, zegt Daan. Er is dan ook volop naar samenwerking gezocht. Natuurcentrum Arnhem heeft een stuk in beheer speciaal voor een educatietraject met de omringende scholen. Een deel van de akker wordt verbouwd met oude granen voor streekbrood en -bier van ‘Graangeluk’. Er zijn plannen voor een botanische pluktuin met kruiden, medicinale en eetbare planten, en zelfs studenten van Hogeschool Van Hall Larenstein weten hier de weg te vinden voor een heuse veldproef in opdracht van Waterschap Brabantse Delta.
’En de natuur zelf is natuurlijk ook onze partner,’ lacht Daan. Hij wijst naar de bloemrijke vogelweide die als prachtige voortuin dient voor de huizenrij. ‘Ingezaaid met een Puttergeluk, mooi woord toch?’

Het Voedselbos van de Toekomst

Er is al veel werk verzet, en natuurlijk is een voedselbos nooit af. Het vraagt investering, voorbereiding en geduld. Er is een slib-laag aangevoerd om de grond luchtiger te maken. De sloot is verbreed om overtollig water af te voeren en er zijn nieuwe watergangen gegraven. Daan wijst naar een opgehoogd stuk land. ’Daar komen de duurste bomen te staan.’ Van het aanleggen van een blotevoeten pad tot het integreren van educatieve programma’s; de initiatiefnemers hebben ambities voor de toekomst. ‘Een bos kan echt iets betekenen bij de klimaatvraagstukken waar we tegenaan lopen’, legt Daan uit. ‘Dit wordt een koele plek in de wijk, en met die heftige buien een perfecte spons.’ De inzet is om bij te dragen aan een circulaire economie, door natuurlijk afval een nieuwe bestemming te geven. Zo worden koffievliesjes, als restproduct afkomstig van het koffiebrandproces van Peeze Koffiebranders, verwerkt tot natuurlijke grondverbeteraars die bijdragen aan een gezonde bodemstructuur.

Tips voor Andere Initiatieven

Inmiddels hebben de initiatiefnemers heel wat informatie verzameld. Via voorlichtingsavonden delen ze dan ook graag hun ervaringen en tips met mensen die een vergelijkbaar project willen starten. Naast het hebben van de nodige geduld en doorzettingsvermogen is de belangrijkste tip volgens Daan het creëren van een betrokken team dat er plezier aan beleeft. Het is de opeenvolging van al die kleine stappen die samen tot iets groots leiden.

Wil je meer weten over Voedselbos Elderveld? Bekijk de info op de website voedselbos-elderveld.nl

Wil je jouw buurt ook groener en klimaatbestendiger maken? 

Bijvoorbeeld door samen een buurttuin starten of met je buurtbewoners een stuk gemeentelijk groen te onderhouden? Lees in dit artikel hoe je daarbij ondersteuning kunt krijgen. En kom je er niet uit, neem gerust contact met ons op!