Vanuit een licht, opgeruimd kantoor in het Bruishuis aan de Akkerwindestraat opereert Achter De Voordeur. Het maatschappelijk projectbureau heeft een bijzondere manier om problemen in de wijken van Arnhem aan te pakken. Oprichter Hans van Heijningen en zijn crew bellen namelijk gewoon bij de mensen aan om te kijken hoe het met ze gaat. “Soms voel ik me net een missionaris.”
“Door allerlei veranderingen in beleid de afgelopen jaren is het nu zo geregeld dat mensen het zelf moeten vragen als ze hulp nodig hebben. Zelf bellen, zelf regelen. Maar wat gebeurt er met de mensen die dat niet doen? De mensen die niet meedoen aan de participatiemaatschappij, omdat ze dat, om wat voor reden dan ook, niet kunnen? Uit die vragen is Achter De Voordeur voortgekomen. Er is een gat in de keten van zorg ontstaan en daar springen wij in.”
Problemen op tafel
“Sommige buurten zijn, door bepaalde bewegingen die gemaakt zijn in de psychiatrie en door hoe woningen worden toegewezen, compleet gevuld met mensen die vergelijkbare problemen hebben. Eenzaamheid, drugs, schulden, vervuiling. En armoede. Je wil niet weten hoeveel armoede er is. Moet je eens kijken wat dat doet met de leefbaarheid van een wijk. In die wijken gaan wij langs. Dat doen we op verzoek van de gemeente of woningbouwcorporaties. Die huren ons in. Eerst doen we een folder in de bus. Daar staat op dat we binnenkort aanbellen en dat we dan een paar vragen willen stellen. Hoe het is om hier te wonen, hoe het met de kinderen gaat, of mensen kunnen rondkomen, dat soort vragen. Vervolgens gaan we langs. Soms liggen de problemen binnen drie seconden op tafel, soms is er meer tijd nodig. Uitgangspunt is dat wij het initiatief nemen en dat we terugkomen tot we iemand gesproken hebben.”
Deur tot deur
“Met onze aanpak proberen we contact te leggen met de mensen. In sommige straten gaan we van deur tot deur. Wij luisteren en we hebben verstand van zaken. Dat is belangrijk, want als iemand opendoet, krijg je maar één moment om te speuren naar kleine signalen en de juiste vragen te stellen. Dat is een uitdaging. Er zijn maar weinig mensen die niet geholpen willen worden. Ze willen alleen niet altijd geholpen worden op de manier die ze aangeboden wordt. Hun leefwereld past niet bij de systeemwereld. Wij proberen te kijken wat mensen nodig hebben, zodat die twee werelden weer dichter bij elkaar kunnen komen. Dat kan heel verschillend zijn. Soms helpen we bij het opknappen van een tuin of het aanvragen van een regeling, soms is het ernstiger. Dan is er een gebrek aan alles. Hebben mensen niks, leven ze al vijf jaar in een compleet kale flat zonder vloerbedekking. Dat zijn pittige dingen. Natuurlijk is het niet overal zo. Met een kwart van de mensen in deze wijken gaat het gelukkig hartstikke goed.”
Immerloo
“In Immerloo hebben we een project gedaan samen met de woningbouwvereniging. Immerloo was volgens een onderzoek in 2000 de op een na slechtste buurt van Nederland. In anderhalf tijd brachten we de hele wijk in kaart. Wat bleek? De bevolking van de flats bestaat voor 75 procent uit mensen uit de hele wereld. Om de drie deuren begint er een nieuw land. Veel mensen zijn gevlucht en psychisch belast door wat ze mee hebben gemaakt. Dit zijn mensen die in het land waar zij vandaag komen status hadden, een goede baan. Om te kunnen vluchten, heb je geld nodig. Eenmaal hier moeten zij, voordat ze ook maar iets kunnen doen – zoals werken – wachten tot ze weten of ze mogen blijven. Het leren van de taal is hun eigen verantwoordelijkheid. Er is geen netwerk, want buren kunnen nauwelijks communiceren met elkaar. De afstand tot hulpinstanties is dus bij hen nog tien keer groter. Ik geef het je te doen.”
Vrije val
“Sommige mensen hebben geluk, sommige pech. En een aantal heeft veel pech. Ik zie mensen waarvan ik denk: dat zou ik ook kunnen zijn. Mensen met een goed leven die toch op de een of andere manier een vrije val hebben gemaakt. Gedrag speelt soms ook een rol. Als je te trots bent of je schaamt en zorgt dat niemand wat in de gaten heeft, blijf je maar vallen. Wat wij willen is zorgen dat het niet zo ver komt. Schulden bijvoorbeeld. Daar kan ik wel een hele dag over praten. Over hoe er in Nederland met schulden wordt omgegaan wordt. Heel veel mensen hebben schulden. En als je er eenmaal in zit, is het bijna niet te doen er weer uit te komen. Die terugvordering is bikkelhard. Ik denk dat je schulden beter kwijt kunt schelden en mensen dan gaan coachen. Dat scheelt veel geld. Honderdduizenden euro’s worden besteed aan incassobureaus, maar niemand gaat kijken hoe het met die mensen is. Veel problemen worden in stand gehouden op deze manier.”
Wereld van vertrouwen
“Voor alles wat je aanvraagt, moet je je hele binnenstebuiten laten zien. Oké, wil jij een banaan? Laat eerst maar eens zien dat je honger hebt. Dat is zo ongeveer hoe het systeem werkt. En iemand die in de bijstand zit, moet dat een paar keer per jaar. Als je altijd zo wordt aangesproken, dan doet dat iets met je. Vergelijk het met een piano. Als je steeds op dezelfde toets drukt, hoor je telkens dezelfde toon. Maar als je eens wat andere tonen aanslaat, krijg je een heel ander geluid.
Soms moeten mensen juist aangespoord worden om iets te gaan doen. Ik kreeg er ontzettend veel energie van toen ik begon met Achter De Voordeur. Dat kunnen zij ook! Mensen hebben ontzettend veel capaciteiten. We moeten van een wereld van wantrouwen naar een wereld van vertrouwen. Dat is een betere aanpak voor dit soort problematiek.”
Iedere wijk een Hans
“Ik voel me wel een beetje een actievoerder binnen het systeem. Ik weet dat ik niet alles kan veranderen. Ik ben een druppel. Achter De Voordeur is nu vijf jaar bezig en hoewel er nog veel moet gebeuren, zien we zeker lichtpuntjes. Bijvoorbeeld dat de gemeente en de woningbouwverenigingen na lange tijd weer in gesprek met elkaar zijn. Dat is mooi, want wij maken de problemen zichtbaar, maar de oplossing ligt bij hen. We horen vaak dat het zo bijzonder is wat we doen. Naar de mensen toegaan in plaats van wachten tot ze komen, gebeurt misschien niet zo vaak meer. Maar onze aanpak is helemaal niet nieuw, die is zo oud als methusalem! Vroeger had de kerk deze functie. Het enige wat wij doen is mensen aandacht geven en luisteren. Eigenlijk heeft iedere wijk een Hans nodig. Wat zeg ik? Wel tien Hansen.”
